تلاقی جامعه‌شناسی و روان‌شناسی در مطالعات جنسیت (سکسوالیته)

نویسنده: احسان عزیزی

رابطه‌ی جنسی برای انسان یک عمل فیزیولوژیک و صرفاً یک امر سکشوال نیسیت، بلکه یک امر آمیخته با روح و روان و احساس آدمی‌ست. امر جنسی را نمی‌‌توان صرفاً زیست‌شناختی یا روان‌شناختی توضیح داد و به چشم‌انداز‌های مذکور تقلیل داد. امر جنسی نیازمند بررسی زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی است. چشم‌اندزای که در آن اعتقادات و خلقیات و فرهنگ و سنت به رفتارهای جنسی یا حتی بدیل رفتارهای جنسی شکل می‌دهند.

نقطه‌ای که جامعه‌شناسی و روان‌شناسی می‌توانند تلاقی پیدا می‌کنند تا امر جنسی و مناسبات انسانی برآمده از لیبیدو را توضیح دهند می‌تواند همینجا باشد: توضیح ساز و کارهای اجتماعی و فرهنگی در شکل دادن به لیبیدو. اینکه بستر اجتماعی و فرهنگی یک جامعه که خود برآمده از تاریخ است، چگونه شرایط را برای تحقق امر جنسی به اشکال مختلف فراهم می‌کند یا اینکه یک جامعه با ایجاد ممنوعیت و تابو و سرکوب اشکال مختلفی از برون ریزی لیبیدو را شکل می‌دهد.

یک ساختار ایدئولوژیک مانند فاشیسم چگونه امر جنسی را سرکوب می‌کند و لیبیدو را در اختیار اهداف سیاسی و غیر فردی قرار می‌دهد. یا یک ساختار سیاسی متکثر لیبرال سازوکارهای اجتماعی را برای رفاه و اهداف فردی به کار می‌بندد. یا یک جامعه‌ی بسته‌ی سنتی یا به اصطلاح دورکیمی جامعه‌ی مکانیکی چگونه میل جنسی را در محدوده‌ی مجاز آن نگه می‌دارد، به این معنا که تنها بخشی از لیبیدو امکان تجلی در امر جنسی را دارد. در تمامی نمونه‌های ذکر شده از جوامع مختلف یکی از پرسش‌های بنیادین و اصلی این است که تکلیف آن بخش از لیبیدو که در امر جنسی تجلی پیدا نمی‌کند چیست؟! چه اشکال و شیوه‌ها و الگوهایی از رفتار فردی و اجتماعی تجلی لیبیدوی سرکوب شده است؟!! خشونت؟! اعتیاد؟! خودکشی؟! یا ..... نمی‌توان و نباید به این زودی به پاسخ رسید. امید که این بحث را در روزها و هفته‌های آینده پیش ببریم.